ШЖҚ «Екібастұз қаласының

№3 емханасы» КМК

Бақылау кеңесінің

2023 жылғы «04» қыркүйектегі

шешімімен бекітілген

ШЖҚ «Екібастұз қаласының №3 емханасы» КМК-ның

ІСКЕРЛІК ӘДЕП КОДЕКСІ

1-ТАРАУ. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР ЖӘНЕ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАР

1. ШЖҚ «Екібастұз қаласының № 3 емханасы» КМК-ның Осы Іскерлік этика кодексі (бұдан әрі - Кодекс) Қазақстан Республикасының заңнамасына, Жарғыға және ШЖҚ «Екібастұз қаласының № 3 емханасы» КМК (бұдан әрі - Ұйым) өзге де ішкі құжаттарына, оның ішінде Кәсіпорынның Корпоративтік басқару кодексіне сәйкес әзірленіп, әрі қағидалар мен принциптердің жиынтығы болып табылады.
2. Кодекс Кәсіпорынның барлық мүдделі тұлғалармен өзара іс-қимылының этикалық жағын, корпоративтік қатынастардың этикалық нормаларын, сондай-ақ этикалық нормалардың Кәсіпорынның және оның қызметкерлерінің күнделікті қызметіне ықпал ету тетіктерін регламенттейтін құжат болып табылады.
3. Кодекстің Ережелері Лауазымды адамдарына және атқаратын лауазымына қарамастан Кәсіпорынның барлық қызметкерлеріне қолданылады.
4. Кәсіпорынның атқарушы органы кәсіпорын қызметкерлері заңсыз әрекеттерді жасаудан бас тартатын және белсенді әрекет ететін ашықтық пен жауапкершілік жағдайларын жасауға жауапты болады.
5. Кәсіпорынның әрбір қызметкерінің бірінші міндеті-кәсіпорында белгіленген этикалық нормаларды сақтау және моральдық нормаларды сақтау болып табылады.

6. Этикалық нормаларды тиісті деңгейде ұстау үшін Қызметкерлер Кәсіпорындарда олардың сақталуы және өздері үшін ең жоғары стандарттарды белгілеу үшін жауапкершілікті өзіне алады.

1. Кодекстің мақсаты болып табылады:
2. стратегиялық маңызды шешімдерді қабылдау кезінде де, күнделікті жағдайларда да өз қызметінде Кәсіпорынның барлық Лауазымды тұлғалары мен Қызметкерлері басшылыққа алатын негіз қалаушы құндылықтарды, қағидаттар мен қағидаларды бекіту;;
3. ұжымда сенімді, өзара сыйластық пен әдептілікті сақтау үшін жоғары этикалық мінез-құлық стандарттарына негізделген Кәсіпорында бірыңғай Корпоративтік мәдениетті дамыту;
4. атқаратын лауазымына қарамастан барлық Қызметкерлердің Кодекс нормаларын біркелкі түсінуі және орындауы;
5. Кәсіпорынның корпоративтік басқару тетіктерінің тиімділігін арттыруға және оның Мүдделі тұлғалармен табысты өзара іс-қимылына жәрдемдесу;
6. іскерлік мінез-құлықтың үздік практикасын қолдану арқылы мемлекет және іскерлік қоғамдастық тарапынан Қоғамға сенімді арттыру және сақтау.
7. Кодекс Кәсіпорынның өзге ішкі құжаттарымен бірге қолданылады және іскерлік этика мен іскерлік мінез-құлық нормалары мен принциптерін сақтау бөлігінде Кәсіпорынның Лауазымды тұлғалары мен Қызметкерлерінің қызметін көрсетеді.
8. Кодексте көрсетілген нормалар мен қағидаттардың тізбесі толық болып табылмайды және белгілі бір алғышарттар немесе мән-жайлар туындаған жағдайда Қоғамның Директорлар кеңесі нақтылауы, өзгертуі немесе толықтыруы мүмкін.
9. Кәсіпорынның барлық Лауазымды тұлғалары, Қызметкерлері мен серіктестері нәсіліне, тіліне, саяси және діни нанымдарына, жыныстық, ұлттық және мәдени қатыстылығына қарамастан, адал және әділ қарым-қатынас жасауға құқылы. Кез келген түрдегі кемсітушілік пен қысым көрсету осы Кодекске қайшы келеді және қолайсыз мінез-құлық құрайды. Егер қандай да бір Лауазымды адам немесе Қызметкер әріптеске немесе басқа Қызметкерге деген ықыласпен қысым жасайтыны немесе қарайтыны анықталса, онда оған қатысты Ұйым тәртіптік ықпал ету шараларын қолданатын болады.
10. Ұйым өз қызметкерлерінде және олардың жұмысында мыналарды бағалайды:
11. Кәсіпорынның стратегиялық мақсаттарына қол жеткізуге бағдарлану;
12. Кәсібилік және өз кәсіби деңгейін арттыруға талпынушылық

3) лауазымдық міндеттерін атқару кезіндегі бастамашылық пен белсенділік;

4) тәртіптілік және жауапкершілік;

5) қызметкерлер арасындағы өзара қолдау;

6) Кәсіпорынның жас мамандарына жәрдем көрсету.

1. Кәсіпорынның қызметі Іскерлік этика талаптары мен мінез-құлық ережелерін сақтауға негізделген Кәсіпорын мен барлық Мүдделі тұлғалардың қарым-қатынасына негізделген. Өзара міндеттемелерді сақтау - сындарлы жұмыстың қажетті шарты.
2. Кодексте мынадай ұғымдар мен терминдер пайдаланылады:

Іскерлік этика- Ұйым, оның Лауазымды тұлғалары және Қызметкерлері өз қызметінде басшылыққа алатын этикалық қағидаттар мен іскерлік мінез-құлық нормаларының жиынтығы;

Лауазымдық тұлға - Директорлар кеңесінің және/немесе Кәсіпорын Басқармасының лауазымды тұлғасы;

Мүдделі тұлға- Кәсіпорын онымен шарттық қатынастарға түскен немесе кіруге ниет білдірген жеке немесе заңды тұлға, сондай-ақ Ұйыммен байланысты мәмілелерге қатысы бар тұлғалар.

Заңнама - белгіленген тәртіппен қабылданған Қазақстан Республикасының заңнамалық нормативтік құқықтық актілерінің жиынтығы;

Мүдделер қақтығысы- Кәсіпорын қызметкерінің Кәсіпорынға қатысты оның міндеттерінің жеке мүдделері қақтығысатын және Кәсіпорын Қызметкерінің жеке мүдделілігі өзінің лауазымдық міндеттерін әділ атқаруына әсер ететін немесе әсер етуі мүмкін жағдай;

Корпоративтік мәдениет- Кәсіпорын үшін ерекше құндылықтар мен қағидаттар,

Корпоративтік қақтығыс- Кәсіпорынның органдары арасында туындаған корпоративтік жанжал немесе дау не Кәсіпорынның органдары арасындағы келіспеушілік немесе дау, олар мынадай салдардың біріне әкеп соғады немесе әкеп соғуы мүмкін:

Кәсіпорынның қолданыстағы заңнамасының, Жарғысының немесе ішкі құжаттарының нормаларын бұзу;

Әлеуметтік жауапкершілік- Кәсіпорынның, мемлекеттің және қоғамның өзара мүдделеріне жауап беретін, өзіне ерікті түрде қабылданған міндеттемелерді орындау;

Қызметкер- Ұйыммен еңбек қатынастарында тұратын және еңбек шарты бойынша жұмысты тікелей орындайтын жеке тұлға;

Корпоративтік жанжалдарды реттеу- корпоративтік жанжалдардың алдын алуға немесе шешуге бағытталған рәсімдер кешенін жүзеге асыру.

2- ТАРАУ. ІСКЕРЛІК ЭТИКАНЫҢ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚАҒИДАТТАРЫ

1.  Ұйым стратегиялық маңызды корпоративтік шешімдер қабылдау үшін де, сондай-ақ Кәсіпорынның Лауазымды тұлғалары мен Қызметкерлері кездесетін күнделікті жағдайларда да Жалғыз акционермен, мемлекеттік органдармен, Кәсіпорынның Лауазымды тұлғаларымен және қызметкерлерімен, әріптестерімен, басқа да Мүдделі тұлғалармен және тұтастай қоғаммен өзара қарым-қатынаста осы Кодекстің талаптарын қабылдайды және орындайды.
2. Негізінде Кәсіпорын қызметі қалыптасатын негізгі корпоративтік құндылықтар оның қызметкерлерінің әдептілігі, сенімділігі және кәсібилігі, олардың еңбегінің тиімділігі, өзара байланысы, бір-біріне, мүдделі тұлғаларға және тұтастай қоғамға құрмет көрсету болып табылады.
3. ШЖҚ «Екібастұз қаласының № 3 емханасы» КМК-ның негізгі корпоративтік қағидаттары:
4. Құзыреттілік және кәсібилік - ШЖҚ «Екібастұз қаласының № 3 емханасы» КМК бағдарламасына қатысатын қызметкерлер тиісті білімі, жұмыс тәжірибесі, салмақты және жауапты шешім қабылдай білуі тиіс. Ұйым өз Қызметкерлеріне кәсіби білімдері мен дағдыларының деңгейін арттыру, кәсіби, шығармашылық қабілеттерін іске асыру, әлеуетті дамыту және мансаптық өсу мүмкіндіктері үшін жағдай жасайды.
5. Патриотизм - Ұйымға мемлекет тарапынан жүктелген жоғары сенім және оның Әлеуметтік жауапкершілігі патриотизм сезімін туғызады және денсаулық сақтау жүйесін дамытуға ықпал етуге ұмтылады.
6. Ашықтық - Ұйым Кәсіпорын туралы, оның жетістіктері мен қызмет нәтижелері туралы ақпараттың барынша анықтығына, ашықтығына және сенімділігіне ұмтылады. Ұйым Жалғыз акционер мен әріптестерді істің жай-күйі туралы адал, уақтылы хабардар етуге, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес есептілік пен есепке алу сапасын жақсарту негізінде ақпараттың ашықтығы мен қолжетімділігін арттыруға ұмтылады. Сонымен қатар, Ұйым коммерциялық және қызметтік құпияны құрайтын ақпарат пен мәліметтердің жария етілмеуін қадағалайды.
7. Жауапкершілік және адалдық- Ұйым Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарында, шарттық қатынастарда, іскерлік айналым әдеттерінде және моральдық-адамгершілік қағидаттарда белгіленген алынған міндеттемелерге жауапкершілікпен және адал қарайды. Ұйым мемлекет пен қоғам алдындағы өзінің Әлеуметтік жауапкершілігін түсінеді.
8. Адалдық пен әдептілік- Кәсіпорын қызметінің және оның іскерлік беделінің негізі. Ұйым жеке мүдделері мен кәсіби қызметі арасындағы жанжалға жол бермейді. Алдау, үндемеу және жалған арыздар- Лауазымды тұлғаның, Қызметкердің, Кәсіпорынның мәртебесімен сәйкес келмейді.
9. Жеке тұлғаны құрметтеу- лауазымына, жұмыс орнына, қызметтік және еңбек міндеттеріне қарамастан Кәсіпорын Қызметкері басшылыққа алуы тиіс негізгі қағидат. Жеке тұлғаны құрметтеу қағидатын өзара сақтау Қызметкерлерге қатысты Лауазымды тұлғалар үшін де, Қызметкерлер үшін де тең дәрежеде міндетті.

 

3- ТАРАУ. ІСКЕРЛІК ӨЗАРА ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАРДЫҢ

ЭТИКАЛЫҚ НОРМАЛАРЫ

3.1. ШЖҚ «Екібастұз қаласының № 3 емханасы» КМК-ның лауазымдық тұлғалары мен қызметкерлері

1. Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері міндетті:
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздеріне және Кәсіпорынның корпоративтік рәміздеріне құрметпен қарауға;
3. жалпы қабылданған моральдық-этикалық нормаларды сақтауға, мемлекеттік тілге және барлық халықтардың басқа да тілдеріне, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарына құрметпен қарауға;
4. жоғары кәсіби жұмыс үшін барлық күш-жігерін жұмсауға, Кәсіпорынның мүлкіне ұқыпты қарауға, оны ұтымды және тиімді пайдалануға;
5. жұмысқа өзінің көзқарасымен және мінез-құлқымен ұжымда орнықты және жағымды жағдай жасауға ықпал етуге;

5) сыпайы және дұрыс болуға;

6) немқұрайдылық пен дөрекілікке төзбейтін болуға;

7) әріптестеріне қолдау және көмек көрсетуге;

8) басқаның пікіріне мұқият болуға;

9) сөз бен істің бірлігін қамтамасыз етуге, уәделерді орындауға;

10) өз қателерін жасырмауға/мойындауға;

11) Мүдделер қақтығысы туындауы мүмкін жағдайға жол бермейтіндей, не өзіне (немесе өзіне байланысты адамдарға), не басқалардың қатынастарына қатысты өзін ұстауға;

12) басқа Қызметкерлерге қатысты жеке субъективті пікірдің айтылуына жол бермеуге және басқа Қызметкерлердің іс-әрекеттерінің дұрыстығына немесе дұрыс еместігіне жеке баға бермеуге;

13) құпиялылық нормаларын бұзбай және Кәсіпорынның ішкі құжаттарының талаптарын ескере отырып, бір-біріне дәйекті ақпаратты уақтылы беруге міндетті.

14) тікелей берілген өкілеттіксіз немесе Кәсіпорынның Лауазымды адамдарының тікелей тапсырмаларынсыз Кәсіпорын атынан кез келген тақырыпта жария сөз сөйлеуге, пікір айтуға немесе сұхбат беруге жол бермеуге;

15) қоршаған ортаға құрмет көрсетуге және ұқыпты қарауға;

16) Кодекс талаптарын мұқият зерделеуге, түсінуге және адал орындауға және тиісті растау нысанын (осы Кодекске қосымша) толтыруға келіскен жағдайда;

17) өзіне қабылданған міндеттемелер үшін жауапты болуға;

18) лауазымдық міндеттерін орындау кезінде жеке қатынастарды немесе дербес пайданы емес, Кәсіпорынның мүдделерін басшылыққа алуға;

19) іскерлік этика қағидаттары мен мінез-құлық қағидаларын бұзу мәселелері бойынша тергеу жүргізу кезінде жәрдем көрсетуге;

20) өзінің жұмыс орнында тазалық пен тәртіпті сақтауға, сондай-ақ барлық жұмыс материалдарын тиісті жағдайда сақтауға міндетті.

18. Кәсіпорынның лауазымды адамдары:

1) Кодекстің негіз қалаушы құндылықтары мен қағидаттарын ескере отырып, ашықтық және бейтараптық қағидаттарында басқарушылық шешімдер қабылдауға;

2) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасында және Кәсіпорынның ішкі құжаттарында көзделген олардың алдына қойылған міндеттерді іске асыру үшін жауапкершілікте болуға;

3) Кодекстің талаптарына адалдықты жеке мысалмен көрсетуге және олардың сақталуын көтермелеуге;

4) қарамағындағылардың арасында корпоративтік рух құруға, ұжымды Кәсіпорынның жалпы миссиясымен, құндылықтарымен және қағидаттарымен біріктірілген командаға біріктіруге уақыт бөлуге міндетті.

5) Қызметкерлерге және қажет болған жағдайда барынша дәл нұсқаулықтармен бірге жүретін қызметкерлерге нақты міндеттер қоюға;

6) өз жұмысын орындау үшін Қызметкерлерге қажетті ақпаратқа ашық және тұрақты қол жеткізуді қамтамасыз етуге;

7) қызметкерлерге кеңес беруге және оларға тәлім беруге;

8) Кәсіпорын Қызметкерінің мәртебесін ешқандай жағдайда төмендетуге жол бермеуге міндетті.

19. Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері өздерінің функционалдық міндеттерін орындағаны үшін:

1) заңды және жеке тұлғалардан ақша, көрсетілетін қызметтер түрінде және өзге де нысандарда сыйақы;

2) сыпайылық пен қонақжайлылықтың жалпы қабылданған нормаларына сәйкес немесе хаттамалық және өзге де ресми іс-шараларды өткізу кезінде рәміздік назар аудару белгілерін қоспағанда, заңды және жеке тұлғалардан жұмыс бойынша оларға тәуелді сыйлықтар немесе қызметтер.

20. Кәсіпорын Басқармасы агрессияға, кемсітуге, қорқытуға және қорқытуға жол бермейтін Кәсіпорындарда жұмыс істеуге жағдай жасауға тиіс. Осындай құбылысқа тап болған кез келген Қызметкер мұндай қақтығыстарды шешу үшін бұл туралы өзінің тікелей басшысына немесе Омбудсменге хабарлауға құқылы.

 

3.5. Жұртшылық

21. Ұйым қоғам алдындағы өзінің әлеуметтік жауапкершілігін түсінеді.

22. Ұйым өзін қоғамдық ортаның ажырамас элементі ретінде қарастырады, онда ол жұмыс істейді және құрметтеу, сенім, адалдық және әділдік қағидаттарына негізделген берік қарым-қатынастарды орнатуға ұмтылады.

23. Ұйым:

1) әлеуметтік маңызы бар мәселелерді шешуге оң ықпал етуге;

2) қоғамға қызмет етуге, кәсіптік білім мен білім деңгейін арттыруға бағытталған бағдарламаларды, басқа да әлеуметтік бағдарламаларды қолдауға;

3) экономикалық жағынан тиімді және орынды болған кезде жаңа жұмыс орындарын құруға және қызметкерлердің кәсіби біліктілігін арттыруға;

4) қоғамдық қатынастарды жетілдіру, қоршаған ортаны жақсарту және өмір қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында ұйымдармен (қоғамдық, үкіметтік емес және басқалармен) сындарлы қатынастар орнатуға.

24. Ұйым күмәнді беделі бар заңды және жеке тұлғалармен ынтымақтастықтан бас тарту міндеттемесін өзіне алады.

25. Ұйым экология мен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі бастамаларды қолдайды.

26. Ұйым халықтар арасындағы бейбітшілікті, достық пен келісімді нығайтуға жәрдемдесетін жобаларды қолдауға ерекше назар аудара отырып, қайырымдылық қызметін түрлі нысандарда жүзеге асырады.

27. Ұйым білім беру, ғылым, мәдениет, өнер, ағарту жүйесін дамытуға, сондай-ақ тұлғаның рухани дамуына жәрдемдеседі.

4-ТАРАУ. ІСКЕРЛІК МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ ҚАҒИДАЛАРЫ

28. Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері Ұйымды, оның беделін, коммерциялық және қызметтік құпияларын басқа тұлғалардың байыту немесе жеке басын байыту мақсатында пайдаланбауы тиіс.

29. Мүдделер қақтығысына жол бермеу Кәсіпорынның, оның Лауазымды адамдарының, Қызметкерлерінің мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету үшін маңызды шарт болып табылады. Кәсіпорынның барлық лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері Мүдделер қақтығысынан бос ашық, уақтылы және барабар шешімдер қабылдауға жауапты болады.

30. 20.Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерінің бағыныштылармен, серіктестермен, бәсекелестермен қарым-қатынасындағы іскерлік мінез-құлқы бір-біріне қарама-қайшылықты болдырмайды және мыналарды болжайды:

1) әдептілік және мейірімділік;

2) тексерілмеген ақпаратты пайдаланудан бас тарту;

3) Кәсіпорынның коммерциялық және қызметтік құпияларына қатысты ақпаратты жария етпеу;

4) өз сөзіне адалдық;

5) моральдық құндылықтарды сақтаған кезде мақсатқа ұмтылушылық;

6) өзінің іскерлік беделін сақтау, тікелей не үшінші тұлғалар арқылы, көрінеу жалған және тексерілмеген ақпаратты таратуға қатысудан бас тарту;

7) Қақтығыс жағдайында - дауларды келіссөздер жолымен шешуге қол жеткізу.

31. Құпия ақпарат. Кәсіпорынның құпия ақпараты - Қазақстан Республикасының заңнамасына, Кәсіпорынның ішкі құжаттарына сәйкес осындай ақпаратқа жатқызылған ақпарат танылады. Кәсіпорын қызметкерлері үшінші тұлғаларға және оған кіруге құқығы жоқ өзге де Қызметкерлерге рұқсатсыз қол жеткізуді және құпия ақпаратты жария етуді болдырмау туралы қамқорлық жасауға, сондай-ақ деректердің жоғалуына немесе жойылуына жол бермеуге тиіс.

32. Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен Қызметкерлеріне осы ақпаратты беру туралы талап Кәсіпорынның ішкі құжаттарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, коммерциялық және қызметтік құпияларды жария етуге, сондай-ақ ақпаратты жеке мақсатта пайдалануға тыйым салынады.

33. Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері құпия ақпаратпен жұмыс істеу кезінде Кәсіпорынның ішкі құжаттарының талаптарын қатаң ұстануы тиіс.

34. Сыбайлас жемқорлық және басқа да құқыққа қарсы іс-әрекеттер.

Ұйым Мүдделі тұлғалар тарапынан да, Кәсіпорынның Лауазымды тұлғалары мен Қызметкерлері тарапынан да ақталмаған пайда мен артықшылықтарды алу немесе сақтау мақсатында сыбайлас жемқорлық және басқа да құқыққа қарсы іс-әрекеттерге жол бермеу үшін барлық күш-жігерін жұмсайды.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі тікелей міндет Ұйымның Лауазымды адамдарына жүктеледі.

Кәсiпорынның қызметкерлерi өздерiне мәлiм болған сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жағдайлары туралы басшылықтың назарына жеткiзуге мiндеттi.

35.Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері осы Кодекстің талаптарын сақтай отырып және оның бұзылуын ескерте отырып, Кәсіпорынның корпоративтік мәдениетін дамытуға үлес қосуға тиіс.

Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері корпоративтік рухты қалыптастыруға және Кодекс талаптарының сақталуын өз үлгісімен қолдауға тиіс.

Келіссөздерді жүргізудің сыртқы көрінісі мен этикасы

36. Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері қызметтік міндеттерін орындау кезеңінде киім, аяқ киім, шаш таңдаудағы іскерлік стиль нормаларын қатаң ұстануы тиіс.

37. Ұйымдарда белгілі бір нысанды сақтауға қойылатын талаптар белгіленуі мүмкін.

38. Медициналық этика медицина қызметкерінен жеке гигиена ережелерін сақтауды ғана емес, әдептілікті де талап етеді. Киім таза ғана емес, жұмысты орындауға да ыңғайлы болуы тиіс. Ол науқастарды шамадан тыс жарықтығы немесе көркем кесіндісімен тітіркендірмеуі керек.

39. Иіс суды немесе одеколонды орташа мөлшерде пайдалану қажет, әрі олардың тек күрт иісі барларын ғана. Косметиканы қолданудағы және әртүрлі әшекей бұйымдарды киюдегі қарапайым және орташа болуы медицина қызметкері қызметінің сипатымен белгіленеді.

40. Лауазымды адамдар мен Қызметкерлердің басқа Қызметкерлермен және іскер әріптестермен, оның ішінде телефон арқылы келіссөздер жүргізе білуі тұтастай алғанда Кәсіпорын туралы қолайлы әсер қалдыруға ықпал етеді. Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері келіссөздер, оның ішінде телефон арқылы сөйлесу кезінде дұрыс және құрметпен сөйлесуі тиіс. Іскерлік келіссөздер тыныш, сыпайы түрде жүргізілуі тиіс.

41. Ішкі немесе сыртқы қоңырауға жауап бере отырып, өте сыпайы және мейірімді болу, нақты және толық ақпарат беру қажет. Сондай-ақ телефон арқылы сөйлесу кезінде бір бөлмеде басқа Қызметкерлер болуы мүмкін екенін және олардың жұмысына ұқыпты қарау және олардың назарын қатты сөйлесумен алаңдатпау керектігін есте ұстау қажет.

42. Кеңеске қатысқан кезде ұялы телефондарды сөндіру немесе дыбыссыз режимге орнату қажет.

1. Корпоративтік мерекелер

43. Корпоративтік мәдениетті қалыптастырудағы маңызды элементтердің бірі ұжымда мерекелік іс-шаралар өткізу болып табылады.

44. Кәсіпорынның барлық Лауазымды тұлғалары мен Қызметкерлері корпоративтік ойын-сауық не спорттық іс-шараларға қатыса алады. Сондай-ақ, Қызметкерлер арасында корпоративтік рухты арттыру мақсаты болып табылатын іс-шараларды өткізу жөнінде өздері де ұсыныстар енгізе алады.

45. Дәстүрлі корпоративтік мерекелерге Кәсіпорынның туған күні, Жаңа жыл, Халықаралық әйелдер күні, Медицина қызметкері күні, Конституция күні жатады. Тәуелсіздік күні және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да ресми мерекелер.

46. Кәсіпорын ішінде барлық Қызметкерлер конференц-залға немесе Кәсіпорын аумағындағы өзге жерге жиналады, Кәсіпорын басшылығының өкілдері құттықтау сөз сөйлейді, жұмысында ерекше көзге түскен Қызметкерлерді грамоталармен, сыйлықтармен және т.б. атап өтеді.

47. Кәсіпорын мерекелеген жағдайда ұжым құрылымдық бөлімшелер музыкалық нөмірлер, билер, ойындар дайындайтын қала сыртына, табиғатқа шыға алады. Жекелеген жағдайларда басшылықтың бастамасы бойынша Қызметкерлердің отбасы мүшелері шақырылады.

1. Еңбек қауіпсіздігі, еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау

48. Ұйым өз Қызметкерлері үшін еңбек жағдайларының қауіпсіздігін қамтамасыз етеді, қоршаған ортаны қорғау мен қорғауды сақтайды, қызметтің осы саладағы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкестігін қамтамасыз етеді. Кәсiпорынның лауазымды тұлғалары мен Қызметкерлерi еңбек қауiпсiздiгi техникасы мен еңбектi қорғау саласындағы стандарттар мен ережелердi бұлжытпай ұстануға мiндеттi.

49. Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері өз іс-әрекеттерін қоршаған ортаға әсер ету тұрғысынан бағалауға және оған әсерді барынша азайтуға, мысалы, энергияны үнемдеуге, қағаз тасымалдағыштарды пайдалануды барынша азайтуға тиіс.

50. Ұйым қоршаған ортаны қорғау қағидаттарына сүйенеді және энергия үнемдейтін технологияларды, қалдықсыз өндірісті, қалдықтарды қайталама пайдалануды енгізеді. Осы мақсатта Ұйым инвестициялық шешімдерді немесе өнім берушілермен келісім жасасу кезінде осы факторларды ескеруі мүмкін.

5.4. Жұртшылықпен байланыс

51. Ұйым жұртшылықпен және бұқаралық ақпарат құралдарымен қарым-қатынаста жоғары этикалық стандарттардың сақталуын қадағалайды. Ұйым Лауазымды адамдардың көпшілік алдында сөйлеген сөздерінде, өзінің ақпараттық-жарнамалық материалдарында немесе жұртшылықпен байланыс жөніндегі басқа да іс-шараларда шынайы емес ақпаратты таратуға, фактілерді жасыруға және/немесе бұрмалауға жол бермейді.

52. Интернетті қоса алғанда, бұқаралық ақпарат құралдарында көпшілік алдында сөз сөйлеуге, Кәсіпорын оқиғаларына түсініктеме беруге немесе Қоғам атынан қандай да бір мәлімдемелер жасауға тек осыған уәкілеттік берілген Лауазымды тұлғалар мен Кәсіпорын Қызметкерлері ғана құқылы.

53. Кәсіпорын атынан сөйлеген кезде Лауазымды тұлғалар мен Қызметкерлер кәсіби мінез-құлық пен іскерлік этиканың жалпыға бірдей қабылданған нормаларын сақтауға, шынайы ақпаратты ғана таратуға, сондай-ақ құпия ақпаратты жария етуге жол бермеуге міндетті.

54. Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері, егер ол:

1) Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыттарына сәйкес келмесе;

2) құпия ақпаратты ашады;

3) Кәсіпорынның Лауазымды тұлғаларының атына әдепсіз пікірлерді қамтиды.

6-ТАРАУ. ҰЙЫМДАРДЫҢ ДӘРІГЕРЛЕРІНІҢ, ОРТА ЖӘНЕ КІШІ МЕДИЦИНА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ЭТИКАЛЫҚ НОРМАЛАРЫ

6.1. Дәрігердің пациентпен өзара қарым-қатынасы

55. Дәрігер пациенттің құқықтарын құрметтеуі тиіс. Кәсіби шешімдер қабылдай отырып, дәрігер пациент үшін игілікті пайымдауды негізге алуы тиіс.

56. Дәрігер пациентті оған жібергені немесе пациентті белгілі бір емдеу мекемесіне, белгілі бір маманға жібергені немесе емдеудің белгілі бір түрін тағайындағаны үшін кез келген көзден ақы немесе өзге сыйақы алғаны үшін сыйақы алмауы тиіс.

57. Дәрігер пациенттің физикалық немесе психикалық жағдайын нашарлатуға қабілетті әрекетті орындамауы тиіс.

58. Дәрігердің пациент денсаулығының жай-күйі туралы кәсіби қорытындысы тек қана медициналық тексеру және (немесе) жүргізілген емдеу нәтижелеріне негізделуге тиіс.

59. Науқастарды диагностикалау және емдеу тактикасы зардап шеккен органдар мен пациенттер органдарының жүйелері бойынша бейінді мамандардан тұратын көпсалалы топтың қатысуымен жүргізілуі тиіс.

60. Науқастың денсаулығы мен өмірін сақтау үшін дәрігер өзінің кәсіби тәжірибесі мен әлеуетін пайдалануы керек. Егер қажетті емтихан немесе емдеу мүмкіндік деңгейінен асып кетсе, ол Құзыретті әріптестеріне жүгінуі керек.

61. Дәрігер медициналық көмекке жүгіну фактісі, азаматтың денсаулық жағдайы, оның ауруының диагнозы және оны тексеру және (немесе) емдеу кезінде алынған, дәрігерлік құпияны құрайтын өзге де мәліметтер туралы ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз етуге тиіс.

62. Науқастың денсаулығы туралы туыстарына хабарлауға тек емдеуші дәрігер ғана құқылы.

63. Жұмыс және жұмыс уақытынан тыс уақытта жедел көмек көрсету-әр дәрігердің міндеті.

64. Дәрігер пациентті негізсіз тәуекелге ұшыратпауы керек, сонымен қатар өз білімін адамгершілікке жатпайтын мақсаттарда пайдаланбауы керек.

65. Дәрігер науқас пен пациенттің арасында өзара сенім болмаған кезде, Егер дәрігер емделуге қабілетсіз болса немесе емделуге қажетті мүмкіндіктері мен тәжірибесі болмаса, дәрігер науқас пациенттің жағдайын нашарлатпайтын шараларды қабылдауға міндетті болатын шұғыл көмек жағдайларын қоспағанда, науқасты емдеуден бас тартуы мүмкін. Мұндай жағдайларда дәрігер науқасқа басқа маман ұсынуы керек.

66. Дәрігер пациенттің дәрігерді таңдау құқығын және емдеу-алдын алу шараларын жүргізу туралы шешім қабылдауға қатысуын құрметтеуі керек.

67. Пациенттің келісімінсіз емдеу-диагностикалық іс-шараларды жүргізуге физикалық немесе психикалық жай-күйі бойынша жағдайды барабар бағалай алмайтын пациенттің өмірі мен денсаулығына қауіп төнген жағдайларда ғана рұқсат етіледі. Бұл жағдайда консилиум шешім қабылдауы керек, ал егер консилиумды жинау мүмкін болмаса - тікелей емдеуші дәрігер.

68. Баланы емдеу кезінде дәрігер оның ата-анасына немесе қамқоршыларына толық ақпарат беруге, емдеудің қандай да бір әдісін немесе дәрілік затты қолдануға олардың келісімін алуға міндетті.

69. Дәрігер науқастың және оның отбасының ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеуі керек, оған және оның отбасына мейірімділікпен қарауы керек.

70. Дәрігер оккультивті-мистикалық және діни емдеу әдістерін, сондай-ақ балама медицинаны емдеуді насихаттамауы және қолданбауы керек.

71. Баламалы емдеу әдістерін таңдағанда дәрігер дәлелді негізі бар емдеу әдісін таңдауы керек. Дәлелді базасы бар екі балама емдеу әдісі болған кезде дәрігер әр емдеу әдісінің тиімділігі мен шығындарының тепе-теңдігі негізінде таңдау жасауы керек (cost-effectiveness analysis).

72. Егер пациент өз келісімін білдіре алмаса, оны заңды өкіл немесе науқасты үнемі қамқорлыққа алатын адам білдіруі керек.

73. Науқас өзінің денсаулық жағдайы туралы ақпарат алуға құқылы, бірақ ол одан бас тартуы немесе денсаулық жағдайы туралы хабарлауы керек адамды көрсетуі мүмкін. Егер бұл денсаулыққа елеулі зиян келтіруі мүмкін деп санауға жақсы негіз болса, ақпарат пациенттен жасырылуы мүмкін. Алайда, науқастың өтініші бойынша дәрігер оған толық ақпарат беруге міндетті.

74. Дәрігер пациенттің басқа мамандардан алған ауруы (диагнозы) туралы балама кәсіби пікір алу құқығын білуі және мойындауы керек.

75. Дәрігер пациенттің басқа маманнан кеңес алу туралы шешіміне кедергі келтіруі керек.

76. Күтпеген асқынуларды емдеу процесінде қате немесе даму кезінде дәрігер бұл туралы пациентке, қажет болған жағдайда-басшылыққа, аға әріптеске хабарлауға және оның нұсқауын күтпей, салдарын түзетуге бағытталған іс-әрекеттерге дереу кірісуге міндетті.

77. Дәрігер жеке байыту және материалдық пайда алу үшін кәсіби шешім қабылдамауы керек.

78. Дәрігер дәрі-дәрмектерді дайындаушы фирмалар мен таратушылардан олар ұсынатын дәрі-дәрмектерді тағайындағаны үшін көтермелеуді қабылдамауы керек.

79. Дәрігер дәрі-дәрмектерді тағайындау кезінде медициналық көрсеткіштерді және пациенттің мүдделерін қатаң басшылыққа алуы керек.

80. Дәрігер науқасқа жасына, материалдық жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, дініне, әлеуметтік тегіне, саяси көзқарастарына, азаматтығына және басқа да медициналық емес факторларға қарамастан медициналық көмек көрсетуі керек.

81. Дәрігер дәрігерлік анықтамаларды Қазақстан Республикасының заңнамасына, нормативтік-әдістемелік және ішкі құжаттарға сәйкес ғана бере алады.

82. Күрделі профилактикалық, диагностикалық және әсіресе емдік (мысалы, ағзаларды трансплантациялау) және басқа шараларды қажет ететін науқастарды таңдағанда, дәрігерлер қатаң медициналық көрсеткіштерге сүйеніп, алқалы шешім қабылдауы керек.

83. Емдеуші дәрігер науқасты емдеу процесіне жауап береді.

84. Дәрігерлер-бөлім басшылары, бөлім басшылары және т.б. өз қарамағындағылардың кәсіби біліктілігін арттыруға қамқорлық жасауға міндетті.

6.2. Дәрігерлердің қарым-қатынасы

85. Дәрігерлер бір-біріне, сондай-ақ басқа медициналық және көмекші қызметкерлерге құрметпен қарауға, кәсіби этиканы сақтауға және пациенттің емдеуші дәрігерді немесе медициналық кәсіпорынды таңдауына құрметпен қарауға міндетті.

86. Студенттер мен жас мамандарды оқытатын дәрігерлер өздерінің мінез-құлқымен, өз міндеттерін орындауға деген көзқарасымен үлгі болуға және осы Кодекске адалдығын көрсетуге тиіс.

87. Дәрігерлер салауатты өмір салтын бұқаралық ақпарат құралдары арқылы насихаттап, жас мамандарға үлгі болып, қоғамдық және кәсіби этикалық нормаларды сақтауы керек.

88. Әріптеске қатысты кәсіби ескертулер дәлелді болуы керек, өкінбейтін түрде, жақсырақ жеке әңгімеде жасалуы керек.

89. Дәрігер басқа дәрігердің кәсіби біліктілігіне жария түрде күмән келтіруге немесе оның беделін қандай да бір жолмен түсіруге құқылы емес.

90. Дәрігерлер қиын клиникалық жағдайларда тәжірибесі аз әріптестеріне дұрыс формада кеңес беріп, көмек көрсете алады.

91. Емдеу процесінде емдеуші дәрігер дәлелді медицина негізінде бас тарту үшін дәлелдер мен дәлелдер келтіре отырып, әріптестерінің ұсыныстарын қабылдай алады немесе олардан бас тарта алады.

6.3. Дәрігердің орта медициналық персоналмен өзара қарым-қатынасы

1. Дәрігерлер орта медициналық персоналға құрметпен қарауы, пациенттің денсаулық жағдайы және тағайындалған емдеу бойынша оның пікірін елемеуге жол бермеуі тиіс. Егер орта медициналық персонал тағайындалған емшараларды жүргізу кезінде қателіктерге жол берген жағдайда, дәрігерлер ізгі ниетті және дұрыс нысанда және пациенттердің қатысуынсыз ескертулер жасауға тиіс.
2. Орта медициналық персонал ауру тарихындағы, тағайындау парағындағы және т.б. анық емес жазбалар бойынша дәрігерден түсініктеме алуға және қажет болған жағдайда ақпараттың сәйкессіздігін көрсетуге құқылы.
3. Орта медициналық персонал пациенттің құқықтарын, санитарлық ережелерді, қауіпсіздік техникасын, медициналық техника мен дәрілік препараттарды қолдану нұсқаулықтарын білуі және сақтауы тиіс.

95. Орта медициналық персонал диагностика мен емдеудің барлық күрделі жағдайларында дәрігерге кеңес алуға жүгіне алады.

96. Орта медициналық персонал дәрігерлер туралы немқұрайлы пікір білдірмеуі, «дәрігерлік қателіктер» немесе дұрыс тағайындалмаған емдер туралы сыбыс-әңгімелер таратпауы тиіс.

97. Дәрігер орта медициналық персоналға құрметпен қарауды жолға қоюға және нығайтуға тиіс және оларға өз басымдылығы тұрғысынан қарамауға тиіс.

98. Дәрігер орта медициналық персоналдың кәсіби білімі мен дағдыларын арттыруға жәрдемдесе алады.

99. Орта медициналық персонал зиянды әдеттерден аулақ болуы және алкогольдік, есірткілік, уытты мас күйінде міндеттерді орындауға жол бермеуі, жеке гигиена ережелерін сақтауы тиіс.

6.4. Орта медициналық персоналдың пациентпен өзара қарым-қатынасы

1007 Науқастардың қатысуымен қойылған диагнозды талқылауға, жүргізілген емнің дұрыстығына күмән келтіруге, сондай-ақ палата бойынша көршілердің ауруларын талқылауға тыйым салынады.

101. Ауыр сырқаттаремшараларының алдында орта медициналық персонал қолжетімді түрде мәнін, оларды табысты емдеу үшін қажеттілігін түсіндіріп, психоэмоционалдық күйдіалып тастауы тиіс.

102. Орта медициналық персонал емдеу рәсімдерін және өзінің функционалдық міндеттерін орындау кезінде ұстамдылықты, тыныштықты және әдептілікті сақтауы тиіс.

103. Ауыр науқас пациенттерге күтім жасайтын орта медициналық персонал процедуралардың дұрыс орындалуын түсіндіруі тиіс.

104. Орта медициналық персонал өз құзыреті шегінде ғана әңгімелесуі тиіс (аурудың белгілері, болжамы туралы айтуға құқығы жоқ).

105. Орта медициналық персонал дәрігерлік тағайындауларды уақтылы және кәсіби түрде орындауға тиіс.

106. Орта медициналық персонал науқастың жағдайындағы кенеттен болған өзгерістер туралы дереу дәрігерге хабарлауы тиіс.

107. Орта медициналық персонал науқастың болмауында дәрігерлік тағайындауларды орындау процесінде күмән туындаған кезде барлық нюанстарды әдепті түрде анықтауы тиіс.

108. Орта медициналық персоналдың неғұрлым тәжірибелі қызметкерлері өздерінің тәжірибелерімен орта медициналық персоналдың тәжірибесі аз қызметкерлерімен бөлісе алады.

109. Орта медициналық персонал пациенттерге олардың жасына немесе жынысына, аурудың сипатына, нәсілдік немесе ұлттық қатыстылығына, діни немесе саяси нанымдарына, әлеуметтік немесе материалдық жағдайына немесе басқа да айырмашылықтарына қарамастан құзыретті көмек көрсетуге тиіс.

110. Орта медициналық персонал пациенттің емдеуді жоспарлауға және жүргізуге қатысу құқығын құрметтеуге тиіс.

111. Орта медициналық персонал пациенттерге деген немқұрайлылық, немқұрайдылық танытпауы тиіс.

112. Орта медициналық персоналдың пациентке өзінің моральдық, діни, саяси сенімдерін таңуға құқығы жоқ.

113. Бірнеше пациентке медициналық көмек көрсету кезектілігі белгіленген кезде орта медициналық персонал қандай да бір кемсітушілікті қоспағанда, тек қана медициналық критерийлерді басшылыққа алуға тиіс.

114. Орта медициналық персонал пациентке зиян келтіруге ұмтылатын үшінші тұлғалардың іс-әрекеттеріне қатыспауы тиіс.

115. Қауіп төндіретін медициналық араласуларды жүргізе отырып, орта медициналық персонал қауіпсіздік шараларын, пациенттің өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін асқынулардың туындау қаупін азайтуды көздеуге міндетті.

116. Орта медициналық персонал пациенттің туыстарын денсаулық жағдайы туралы емдеуші дәрігердің келісімімен ғана хабардар ете алады.

117. Орта медициналық персонал пациенттің немесе оның заңды өкілінің (кәмелетке толмағанды және сот әрекетке қабілетсіз деп таныған азаматтарды емдеу кезінде) кез келген медициналық араласуға келісу немесе одан бас тарту құқығын құрметтеуге тиіс.

118. Орта медициналық персонал өз біліктілігі шегінде пациентке медициналық рәсімнен бас тартудың салдарын түсіндіруі тиіс.

119. Орта медициналық персонал үшінші тұлғалардан пациенттің денсаулығының жай-күйі, диагнозы, емделуі, оның ауруының болжамы, сондай-ақ пациенттің жеке өмірі туралы сенімді немесе кәсіби міндеттерін орындауға байланысты белгілі болған ақпаратты құпия сақтауға тиіс.

120. Орта медициналық персоналдың клиенттер туралы құпия ақпаратты қандай түрде сақталса да таратуға құқығы жоқ.

121. Орта медициналық персонал қажет болған жағдайда әріптестеріне көмектесе алады, сондай-ақ емдеу процесіне жәрдемдесе алады.

122. Орта медициналық персонал пациентке емдеуші дәрігер тағайындаған емдеу бағдарламасын орындауға көмектесуі тиіс.

123. Орта медицина персоналы өз біліктілігін үнемі арттырып, ғылыми зерттеу қызметіне қатысуы тиіс.

6.5. Кіші медициналық персонал

124. Бас мейірбике кіші медицина қызметкерлерінің жұмысын бақылайды және күнделікті тәрбие жұмысын жүргізуі тиіс.

125. Бас мейірбике кіші медициналық персоналдың жұмыс сапасына, науқастарға қызмет көрсету мәдениетіне, үйіне, клиникадағы тазалығына және тәртібіне жауапты болады.

126. Кіші медициналық персонал өзінің функционалдық міндеттерін сапалы орындауға, іскерлік субординацияны және қызметтік тәртіп ережелерін сақтауға тиіс.

127. Кіші медициналық персоналдың қызметкерлері таза көрінуі және жеке гигиена ережелерін сақтауы тиіс.

128. Кіші медициналық персоналдың қызметкерлері Кәсіпорын жағдайында мінез-құлық ережелері және басқа адамдармен қарым-қатынас жасау бойынша қатаң нұсқамадан өтуі тиіс.

129. Кіші медициналық персонал барлық қызметтік мәселелерді Бас мейірбикемен шешуі тиіс.

130. Кіші медициналық персонал науқастың көзінше әріптестерімен мәселені шешпеуі керек.

6.6. Медицина қызметкерлерінің ақпаратты ашуы

          131. Пациент туралы медициналық ақпарат:

1) пациенттің жазбаша келісімі бойынша;

2) анықтау, тергеу, прокуратура және сот органдарының дәлелді талабы бойынша;

            3) егер құпияны сақтау пациенттің және (немесе) басқа адамдардың денсаулығы мен өміріне елеулі түрде қауіп төндіретін болса (қауіпті жұқпалы аурулар);

            4) бұл ақпарат кәсіби қажетті болып табылатын басқа мамандарды емдеуге тартқан жағдайда.

132. Ғылыми зерттеулер, студенттерді оқыту және дәрігерлердің біліктілігін арттыру процесінде пациенттерге қатысты медициналық ақпаратқа қол жеткізуге құқығы бар Кәсіпорынның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері көрсетілген ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз етуге міндетті.

133. Медициналық сипаттағы жарияланымдар, дәрігерлердің ғылыми форумдарда сөйлеген сөздері, баспасөздегі, радио мен теледидардағы ағартушылық қызметі этикалық тұрғыдан мінсіз болуға, сондай-ақ объективті ғылыми-практикалық ақпаратпен шектелуге және жосықсыз бәсекелестік, жарнама және өзін-өзі жарнама элементтерін қамтымауға тиіс.

134. Бұқаралық ақпарат құралдарының, қоғамдық және өзге де ұйымдардың өкілдері жүгінген кезде дәрігерлердің және/немесе орта медицина персоналының өз құзыреті шеңберінде:

1) қандай да бір ауру бойынша теориялық ақпарат беруге;

2) денсаулық сақтау саласындағы нормативтік-құқықтық құжаттардың ережелері және оларды практикада қолдану тәртібі туралы хабардар етуге;

3) жоғары тұрған ұйымдар, медициналық мекемелер, емдеу технологиялары туралы хабардар етуге;

         4) басшының келісімімен бөлімше, мекеме бойынша қолда бар статистикалық ақпаратты ұсынуға;

         5) бөлімшеде, мекемеде қолданылатын емдеу технологиялары туралы ақпарат беруге;

         6) санитарлық-эпидемиологиялық сипаттағы ақпаратты ұсыну.

135. Бұқаралық ақпарат құралдарының, қоғамдық және өзге де ұйымдардың өкілдері жүгінген кезде дәрігерлердің және/немесе орта медицина персоналының:

1) пациенттер, оның ішінде қайтыс болған пациенттер туралы ақпарат беруге;

2) нақты азаматтың медициналық көмекке жүгіну фактісі туралы, оны емдеу, шығару, қайтыс болу және т.б. туралы ақпаратты растауға және жоққа шығаруға;

3) пациентті (пациенттерді) тануға болатын фото-бейнематериалдарды ұсыну.

7-тарау. Медицина қызметкерлерiн қорғау

Медицина қызметкерлерінің құқықтарын қорғау тәсілдері:

Әкімшілік тәртіп.

Әкімшілік тәртіп медицина қызметкері құқықтарының төмендегі тараптардан бұзуға жол берілген мына жағдайларда қолданылады:

1. Лауазымды тұлғалар (мысалы, жауапқа негізсіз тартудан көрінеді);

2. Уәкілетті мемлекеттік органдардың (мысалы, жеке медициналық практикамен айналысу құқығына лицензиядан айыру)

Бұл жағдайда медицина қызметкері мемлекеттік органның, қоғамдық ұйымның, лауазымды адамның өз құқықтарын бұзатын іс-әрекеттеріне, бағыныстылық тәртібімен жоғары тұрған мемлекеттік органға, қоғамдық ұйымға, лауазымды адамға шағымдануға құқылы, олар шағымды алған сәттен бастап 1 ай ішінде қарауға міндетті.

Шағымды қарау нәтижелері бойынша мынадай шешім қабылдануы мүмкін:

•          шағымды қанағаттандыру;

•          оған толықтай немесе бір бөлікке негізделген бас тарту;

•          шағымды басқа органға қарауға беру.

Егер медицина қызметкеріне шағымды қанағаттандырудан бас тартылса немесе ол берілген күннен бастап 1 ай ішінде жауап алмаса, ол шағыммен сотқа жүгінуге құқылы.

Әкімшілік тәртіпті қолданудың нәтижесі мыналар болуы мүмкін:

•          құқықты тану;

•          құқықты бұзғанға дейін болған жағдайды қалпына келтіру;

•          оның құқықтарын бұзатын әрекеттерді тоқтату;

•          пациенттің құқықтарын бұзғаны, сақтамағаны үшін кінәлі адамдарды әкімшілік жауаптылыққа тарту.

Сот  қорғау әдісі

Медицина қызметкері бұзылған құқықты қорғау үшін сот қорғау тәсіліне жүгінуге де құқылы.

Медицина қызметкерінің қандай құқықтары бұзылғанына байланысты талап қою өндірісі немесе әкімшілік-құқықтық қатынастардан туындайтын өндіріс қолданылады.

Талап қою тәртібі дауларды қарау кезінде қолданылады:

•          кәсіби қызметті жүзеге асыруға байланысты жұмыс берушінің кінәсінен немесе медициналық көмек көрсету кезінде пациенттің кінәсінен медицина қызметкерінің өмірі мен денсаулығына келтірілген зиянды өтеу туралы;

 •         моральдық зиянды өтеу туралы;

 •         еңбек қатынастарынан туындайтын;

 •         ар-намыс пен қадір-қасиетті қорғау туралы.

Талап арыз − бұл сот органына бұзылған құқықты немесе даулы құқықты қорғау, құқық бұзушылықтан келтірілген зиянды өтеу туралы талап.

Заңды тұлғаға талап қою органның немесе заңды тұлғаның мүлкінің орналасқан жері бойынша қойылады. Заңды тұлға филиалының қызметінен туындайтын талап қою филиалдың орналасқан жері бойынша да қойылуы мүмкін.

Мертігуден келтірілген зиянды өтеу туралы талап-арыздарды: немесе денсаулығының өзге де зақымдануынан, сондай-ақ асыраушысының қайтыс болуынан талап қоюшы оның тұрғылықты жері бойынша немесе зиян келтірілген жер бойынша да қойуы мүмкін.

Талап арыз сотқа жазбаша нысанда беріледі. Дауларды одан әрі қарау қолданыстағы азаматтық іс жүргізу заңнамасында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

Дауларды қараудың сот тәртібі қатаң реттелген рәсім болып табылады.

Сотқа жүгіну шарттары

Мүдделі тұлғалар жалпы юрисдикция сотына дауларды реттеудің әкімшілік рәсіміне жүгінбей-ақ тікелей жүгіне алады. Сондай-ақ, дау әкімшілік тәртіппен алдын ала қаралғаннан кейін, Тараптардың бірі осындай қарау нәтижелерімен келіспеген жағдайда, еңбек даулары жөніндегі комиссияда сотқа жүгінуге болады.

Әкімшілік-құқықтық қатынастардан туындайтын іс жүргізу тәртібімен медицина қызметкерінің құқықтарын қорғау Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

Біздің республика Конституциясының 17, 18, 34-баптарына сәйкес адамның қадір-қасиетіне қол сұғылмайды, әркімнің ар-намысы мен қадір-қасиетін қорғауға құқығы бар және әрқайсысы Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңнамасын сақтауға, басқа адамдардың құқықтарын, бостандықтарын, ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеуге міндетті.

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің (ҚР ҚК 2-бабы) негізгі міндеттерінің бірі адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау болып табылады.

Жеке адамның ар-намысы мен қадір-қасиетіне қарсы қылмыстар тобы (ҚР ҚК 1-тарауы) дәстүрлі түрде екі құрамды қамтиды: жала жабу (ҚР ҚК 129-бабы) және қорлау (ҚР ҚК 130-бабы). Бұл қылмыстар Ар-намыс пен қадір-қасиетке қол сұғу тәсілімен ерекшеленеді. Оларды тікелей объект бойынша бөлуге тырысу (атап айтқанда, «Ар-намыс» және «қадір-қасиет» ұғымдарына қарама-қарсы қою арқылы) негізсіз. Ар-намыс пен қадір – бір-бірімен тығыз байланысты моральдық категориялар. Ар-намыс ұғымы әдетте жеке тұлғаны оң бағалаумен, оның моральдық және әлеуметтік тұрғыдан танылуымен байланысты.Адамның қадір-қасиетін адамның өзінің адамгершілік және интеллектуалдық қасиеттерін, қоғамдағы орнын, беделін түсіну деп түсіну әдеттегідей.

Пациенттің құқықтарын қорғауға келетін болсақ, ҚР қолданыстағы ҚК-де 317-323-баптарды қамтитын және пациенттің құқықтарын қорғауды қамтамасыз ететін 12-тарау медициналық құқық бұзушылықтарға арналған.

Медицина қызметкерлерінің құқықтарын қорғаудың халықаралық тәжірибесі

Дәрігерге қатысты кез-келген сот ісін, әдетте, тиісті дәрігер медициналық қорғау қоғамына жібереді. Қоғам оған өз құқықтарын қорғау бойынша оң нәтижеге қол жеткізу әдістеріне қатысты құқықтық мәселелер бойынша кеңес береді және талап бойынша оның мүдделерін қорғауды өз мойнына алады.

Іс жүзінде медицина қызметкерлерінің құқықтарын қорғау мынадай тәсілдермен жүзеге асырылуы тиіс:

1. өзін-өзі қорғау;

2. кәсіподақтардың қорғауы;

3. мемлекеттік қадағалау және бақылау;

4. сот арқылы қорғау;

5. медиация.

Барлық сот немесе әкімшілік даулардың нәтижесі Тараптар арасындағы бітімгершілік келісім болуы мүмкін.

ҚОРЫТЫНДЫ

136. Осы Кодекстің нормаларын сақтау Кәсіпорынның барлық лауазымды адамдары мен қызметкерлері үшін міндетті болып табылады. Осы Кодекстің нормаларын бұзу заңдарда белгіленген тәртіппен жауаптылыққа әкеп соқтырады.